معماری تجاری همیشه به عنوان نماد توسعه و رشد در جامعه مدرن مطرح بوده است. طراحی مجتمع تجاری از اصولی پیروی می‌کند که در کنار خلاقیت در اجرا با رعایت این نکات، می‌تواند کاربردی عالی در مسیر خود داشته باشد. یک مجتمع تجاری دارای بخش‌های مختلفی است که کسب و کارهای زیادی در آن مشغول به کار هستند، در کنار رعایت اصول کلی شرایطی نیز برای طراحی این بخش‌ها وجود دارد که باید متناسب با نوع خاص کاربری آن اجرا شوند. این ساختمان‌ها می‌توانند شامل مراکز خرید، کارخانه‌ها، انبارها، حتی ادارات و حتی بیمارستان‌ها باشند. ساختمان تجاری بسته به عملکردی که برایش در نظر گرفته می‌شود، باید دارای فضای ذخیره‌سازی و انعطاف‌پذیری بیشتری برای تعداد افرادی باشد که روزانه در ساختمان آمد و شد دارند. از این‌رو ممکن است در معرض فرسودگی بیشتری هم باشند. ضمن آن‌که معمار ساختمان تجاری باید عناصر طراحی خود را چنان به خوبی ترکیب کند که نیازهای فعلی و آینده این نوع ساختمان برآورده شود.
از آنجا که سازه‌های تجاری در دنیا نشانگر شخصیت کلی شهر است، ویژگی‌های آن بازتاب توسعه اطرافش می‌باشد. بنابراین رنگ‌ها، مواد یا عناصر معماری آن متفاوت است. برای تحقق این تفاوت و خاص بودن پیشنهاد می‌شود، تا جایی که امکان دارد برای آن از سبک طراحی تخیلی استفاده شود.

انبوه‌ سازی و ساختمان تجاری

در بحث انبوه سازی ضروری است که ساختمان‌های یک محیط ترکیبی داشته باشند که به وضوح با ساختمان‌های اطراف‌شان مرتبط باشند. پس پر واضح است که انبوه‌ سازی مناسب می‌تواند از تأثیر حجم عظیمی که ساختمان‌های بزرگ ایجاد می‌کنند، بکاهد. چون ممکن است ساختمان تجاری مدنظرمان هر اندازه طراحی خاص و ویژه‌ای داشته باشد، در قیاس به توسعه اطرافش ربطی نداشته باشد. گرچه در پرانتز می‌توان گفت که در چنین مناطقی طراحی خاص ساختمان تجاری می‌تواند به تدریج در طراحی و شکل و شمایل سازه‌هایی که مجاور آن ساخته می‌شود، تأثیر متقابل ایجاد کند. اما با این وجود می‌توان مفصل‌بندی عمودی، و افقی متناسب ایجاد کرد و طرح‌های سقف و سایه‌بان چند صفحه‌ای به گونه‌ای چید که تأثیر انبوه-سازی روی آن کاهش پیدا کند.

مصالح

مواد با کیفیت بالا و ماندگاری بالا باید برای همه ساختمان‌ها مورد نیاز باشد، اما ضرورت این کار برای ساختمان تجاری بیشتر است تا در درازمدت تبدیل به ارزش کلی و پایداری و زیباسازی جامعه شود. از آنجا که سازه تجاری عظیم‌تر و پیچیده‌تر از دیگر انواع ساختمان‌ها طراحی می‌شود، در ساخت و ساز آن نیز باید از مصالحی متفاوت و پیشرفته‌تر استفاده کرد.
رایج‌ترین آن به کارگیری چهارچوب‌های فولادی است که به دلیل مقاومت زیادشان می‌توان با آن‌ها ساختمان‌های بلندتری ایجاد کرد. البته جنس فولاد و شیوه به کارگیری آن در این نوع سازه‌ها متفاوت است.

ارتفاع و خط سقف

برای همه ساختمان‌ها بایسته است که ارتفاع سقف و خط آن با موقعیت آن ساختمان سازگار باشد. طراحی خوب خطوط سقف می‌تواند از دادن حس وسعت یکنواخت جلوگیری کند و به جذابیت معماری بیافزاید.
ارتفاع سقف مناسب باید براساس مقررات منطقه‌بندی و ارتفاع ساختمان‌های مجاور طراحی شود. در جایی که خطوط سقف، طولانی، پیوسته و دست نخورده در ارتفاع پانزده متر یا بیشتر وجود دارد، در خط سقف و جان پناه باید تغییراتی ایجاد کرد.
برای آن‌که ساختمان از همه نظر منسجم به نظر برسد، برای پشتِ نماهای کاذب، جان پناه‌ها، قرنیزها یا سایر قسمت‌های ساختمان که فراتر از خط سقف یا ساختمان اصلی هستند، الزامی است از مصالح و رنگ‌های مشابه استفاده شود.
برای غربالگری ساختمان قاعدتاً تجهیزات و سیستم‌هایی مکانیکی فراهم می‌آید که نیاز به نصب بر روی سقف دارند. یکی از اصول‌های معماری مناسب این است که رنگ آن‌ها با مواد سقف یا جان پناه سازگار باشد.

ملاحظات عابر پیاده

همه ساختمان‌ها باید عابران پیاده را جزء لاینفک طرح در نظر بگیرند. علاوه بر این، ساختمان‌هایی که بیش از یک طبقه دارند یا ارتفاع آن‌ها از 6 متر بیشتر است، باید اشل‌بندی واضح و دقیق‌تری داشته باشند که در آن التفات به عابران پیاده لحاظ شده باشد. امکانات عابر پیاده می‌تواند شامل پاسیو، ایوان، سنگفرش‌های ویژه، قسمت‌های نشیمن یا سایبان باشد.

ورودی‌های خوش‌نما

ورودی یک ساختمان تجاری از اهمیت بالایی برخوردار است. چراکه مورد استفاده آن خوشامدگویی به مشتری است. بنابراین باید چشمگیر باشند تا افراد را ترغیب به داخل شدن به ساختمان کنند. ورودی‌ها باید بزرگ، شیشه‌ای و پر پنجره باشند، با رنگ‌های مکمل و در عین حال متفاوت و جذاب؛ تا احساس خوبی به مشتری دهند. پیشنهاد می‌شود ورودی‌ها معماری منحصر به فردتری نسبت به طراحی کل ساختمان داشته باشند. می‌توان به این منظور محوطه‌سازی را در ساختمان بیشتر اعمال کرد.

پنجره

در طراحی ساختمان تجاری مقیاس اکثر پنجره‌ها به افراد مربوط می‌شود. به این معنا که در حد امکان باید در سطح چشم شخص باشند و البته در عین حال برای داخل ساختمان هم شفافیت فراهم کنند.
در ساختمان‌هایی که مجاور گذرگاه‌های عابر پیاده هستند، باید از پنجره‌های شفاف برای ارتباط گرفتن عابرین پیاده با فضای داخلی ساختمان استفاده شود. در مواردی که پنجره‌های شفاف ممکن است مطلوب نباشند، باید از پنجره‌های رنگی، پنجره‌های کاذب یا بلوک شیشه‌ای استفاده کر‌‌‌‌د.

نورپردازی

استفاده از انرژی طبیعی خورشید، در طول روز علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف انرژی داخل ساختمان، این مزیت را دارد که بتوان با استفاده از آن نقاط کور و بی بهره از نور را معین کرد و بهتر بتوان مشخص کرد که نورهای داخلی چگونه و در کدام نقاط قرار بگیرند. البته نور داخلی نباید به گونه‌ای باشند که تعادل و تناسب نورپردازی را تحت الشعاع قرار دهند. به طوری‌که بخشی از ساختمان تاریک و بخش دیگر خیلی روشن باشد.

جزئیات معماری

جزئیات همیشه و همه‌جا مهم‌اند. تزئینات و سایر عناصر ساختمانی، شخصیت آن ساختمان را غنا می‌بخشند. جزئیات ساختمان‌های عظیم عبارتند از: سنگ‌کاری‌ها، تیرها و ستون‌های روی کار، قرنیزها، قالب‌ها، نوارها، خروجی‌های بازشو، دریچه‌های تزئینی، قطعات قالب‌ریزی شده یا مجسمه‌سازی‌شده، راهروهای سرپوشیده، بالکن‌ها، حیاط و پاسیو، برآمدگی‌های عریض سقف.
لوازم جانبی: مانند ویژگی‌های هنری، نیمکت‌ها، گلدان‌ها، لامپ‌ها، آثار هنری و تزئینی و مجسمه‌ها.
اضافات ساختمانی: تمام الحاقات به ساختمان‌های موجود باید متناسب با ویژگی‌های غالب معماری، مصالح و رنگ‌های ساختمان باشد.
سایبان‌های پنجره: استفاده از سایبان‌های پنجره، روشی موثر برای افزودن جزئیات و تنوع به ساختمان است، و می‌تواند محیطی هیجان‌انگیز و دعوت‌کننده به وجود آورد. لازم به ذکر است که سایبان پنجره باید از مواد با کیفیت و بادوام باشد تا در برابر شرایط آب و هوایی مقاومت بالایی داشته باشد. رنگ‌ آن باید مکمل رنگ کل ساختمان باشد. به طور کلی سبک پنجره‌ها و سایبان روی آن‌ها باید با ویژگی‌های معماری کلی ساختمان سازگار باشد.
این جزئیات باید حداقل از سه رنگ متفاوت در هر ارتفاع استفاده کنند. بهتر است استفاده از رنگ‌ها با توجه به توسعه موجود در مجاورت و چشم‌ انداز محیطی باشد که پروژه در آن واقع شده است.

فضای بیرونی ساختمان تجاری

هدف از طراحی بیرونی یک ساختمان تجاری این است که اولا افراد زمان بیشتری را در آن سپری کنند، ثانیا فضایی باشد که در آنجا افراد کسالت و خستگی‌شان را رفع کنند. برای این منظور بهتر است در فضای بیرونی ساختمان چشم اندازی زیبا با فضای سبز و حوضچه‌های فواره‌دار تعبیه کرد. این باعث می‌شود که چهره فضا دلنشین‌تر و صمیمانه‌تر شود. علاوه بر این گاهی اوقات قرارگیری یک کافه تریا یا چای‌خانه که هماهنگی کافی با فضای داخلی و فضای بیرونی سازه داشته باشد و هم با کسب و کارهای موجود در آن همخوان باشد، می‌تواند خیلی فضای بیرونی را دلپذیرتر کند.

اقتضائات درون ساختمان تجاری

آسانسور یکی از مهمترین رکن‌های مجتمع تجاری است. اختصاص پارکینگ به نسبت وسعت فضا، قرارگیری سیستم تهویه مناسب و گردش هوای مطبوع برای هر قسمت، ظرفیت‌های الکتریکی لازم از ارکان دیگر نیازمندی‌های درونی یک سازه تجاری است. مسئله دیگر تناسب راهروها و سالن‌ها با گنجایش ساختمان و پیش‌بینی میزان تردد در آن فضا است. توجه به نیاز افراد کم توان یا توان‌یاب یکی از مهمترین اصول است که در اکثر طراحی‌ها متاسفانه مغفول می‌ماند.
اگر ساختمان تجاری یک مرکز خرید باشد، برای فروشگاه‌ها نیاز به انبار خواهد بود. همچنین در برخی از ساختمان‌های تجاری، در طبقات بالاتر واحدهای اداری تعبیه می‌شود که طرح کلی ساخت این واحدها باید براساس اصول طراحی ساختمان اداری باشد.

امنیت ساختمان

مسئله ایمنی ساختمان یکی از مهمترین نکات ساختمان‌سازی است. این اهمیت در معماری مجتمع تجاری دوچندان است. چراکه در یک ساختمان بزرگ که آمد و شد بیشتری وجود دارد احتمال وقوع سانحه نیز به همان نسبت بیشتر است. علاوه بر این نیاز است که در مورد سوانحی نظیر آتش‌سوزی یا زلزله نیز در طراحی تدابیری اندیشید.
یکی از این تدابیر قرار دادن درب ورود و خروج در قسمت‌های مختلف ساختمان است. ساخت پلکان اضطراری برای خروج اضطراری در ساختمان در زمان‌های احتمالی بروز مشکلات و پیشامدهای سوء، از دیگر راه‌های ایمن سازی ساختمان تجاری است.

جمع‌بندی

یک مجتمع تجاری قسمت‌های متعددی به همراه کسب و کارهای مختلف دارد. ساختمان تجاری نسبت به تنوع فضایی که باید داشته باشد و نیاز افرادی که در آن رفت و آمد دارند یا کسب و کار می‌کنند و امور مختلفی که در آن انجام می‌شود، طراحی و زیباسازی می‌شود.
بنابراین برای طراحی و اجرای این نوع سازه‌ها که تفاوت عمده‌ای با دیگر ساختمان‌ها دارند نیاز به همکاری و مشورت با تیمی حرفه‌ای و متخصص است. فام استودیو با طراحان و مجریان ماهر و خلاق و سابقه کاری چندین ساله در این زمینه خدمات خود را با بالاترین کیفیت و خلاقیت به کارفرما ارائه می‌دهد، برای مشاهده‌ رزومه کاری و مشاوره به سایت فام استودیو مراجعه کنید.